Ireo Polisy ao an-toerana dia tsy nahatanty mihitsy nandritra ilay hetsika feno hanihanin'ny tanora tao an-tanàn-dehiben'i Sabanagrande, atsimon'i Tegucigalpa, renivohitr'i Honduras. Isan-taona i Sabanagrande dia manao hetsika ara-kolotoraly antsoina hoe Rey Feo, (na mpanjaka ratsy tarehy).
Ilay bilaogera sady poeta Fabricio Estrada dia manoritsoritra izany ho toy ny “Fomban-drazana meva sy kanto izay mahavory olona mpilatro be indrindra isan-taona maneho ny endrika matimatin'ny zavatra any amin'ny faritra atsimo.”Teo ho eo amin'ny tanora 40 teo no nanao saro-tavanà “Mpanjaka ratsy tarehy”ary namaky fanambarana feno fosafosan'ny olona eo tanàna sy honohono miady rima. Ny 04 Febroary tamin'ity taona ity, ilay Mpanjaka Ratsy Tarehy dia nanolotra ny vazivaziny hoan'ireo Polisy ao an-toerana.
Ireo polisy ao Honduras dia teo ambany fanakianana mamay ho mpanao kolikoly, mpandroba ireo mponina, ary mpiray tsikombakomba amin'ireo mpamono olona sy ireo andian-jiolahy. Ary tsy isalasalana, fa ny fifandroritana eo amin'ny sivily sy ny polisy dia miha mahery.
Tao amin'ny bilaoginy Bitácora del Párvulo [es], i Fabricio dia nanazava ilay rivotra niely tao amin'ilay renivohitra io andron'ny Rey Feo io :
“Te digo que esta vez le tirarán duro a la chepa (la policía), yo tengo un primo que sale en el cortejo…” susurra un niño. Pero ya todos lo saben. Han tenido todo un año para meterse en la vida pública como privada, y lo de la policía es público y privado a la vez: público porque los medios masivos ya lo denunciaron y privado porque es mejor callarlo antes de ir “pechito de paloma” (apresado con esposas).
Aty aoriana tao amin'ilay lahatsoratra, Fabricio dia manoritsoritra ny fihetsik'ireo polisy tamin'ny famakiana ilay fanambaràna :
La policía aprieta las mandíbulas y reciben la estocada anual: “Ay policía hijue… aquí te vamos a dar la batuta, porque solo por robar y por matar el sueldo te van a pagar”.
Solo se espera que termine la lectura cuando ya la policía se le va encima al cortejo completo, pero los soldados del primer batallón se interponen, defendiéndolos. ¡Esto es teatro señores, esto es teatro! grita el de los parlantes, pero soldados y policías hacen el suyo mientras el cortejo se escabulle entre las sombras. […]
De nuevo, el pueblo se ha salido con la suya. No hay censura que valga en la insurrección más antigua de Sabanagrande: el rey feo.
Fabricio dia nanambara fa [es] fa andro maromaro taty aoriana , ireo polisy dia niasa fatratra hisambotra ireo tanora nandray anjara tamin'ilay hetsika.Teo amin'ny olona 150 no namaly “nanohitra ny ny fanalambaraka sy ny fisamborana tsy amin'antony nataon'ireo polisy” taminà tovolahy maro.
Los ánimos lograron controlarse ante la promesa de mediación del COFADEH [Comité de Familiares de Detenidos Desaparecidos en Honduras], quien asumió darle seguimiento a los testimonios y acompañar a las víctimas de la violación constitucional del derecho a la libre circulación y de las amenazas concretadas por la policía al detener la semana pasada a uno de los muchachos (Mauricio Canales), a quien golpearon y sometieron a burla y escarnio ante su preferencia sexual manifiesta.
Nirongatra ny hatezeran'ireo mponina ao Sabanagrande noho ny tsy fahazoana mivezivezy amin'ny alina napetraky ny polisy izay mitaky ireo ankizy latsaky ny 17 taona mba “hasaina matory” rehefa any amin'ny 10:00 alina any, raha tsy izany dia mety ho voasambotra na voampanga ho mpirenireny mampiahiahy. Fabricio dia nandinika ny fiovàn'ny fiainana an-drenivohitra teo anatrehan'iny tsy fahazoana mivezivezy amin'ny alina tsy ofisialy iny ho toy ny:
Un pavoroso silencio llena el pueblo y solo se ve a la patrulla recorriendo despaciosamente las calles. No se exagera cuando se puede comparar esta escena con cualquier registro histórico de una dictadura implantada sin vergüenza alguna.
Vokatr'ireny fifandonana maro samy hafa tamin'ny polisy ireny, ireo mponina dia nanapa-kevitra ny handray an-tanana ny olan'izy ireo ary nanangana ny Komity Miaro ny Zon'olombelona voalohany eo Sabanagrande izay eo ambany fiadidian'ny COFADEH. Fabricio, izay ankehitriny dia rantsana mavitrika ao amin'io Komity io, dia manambara fa “ny fiarahamonina ao Honduras dia nahatratra ny fetra farany izay tokony hampahaingana ny fizotran'ny fandaminana ara-piarahamonina mbola tsy nisy ohatra izany.” Nozarainy ireo sary tamin'ilay fivoriana voalohany nataon'ilay fikambanana” :
Tao anaty hafatra anaty aterineto, i Fabricio dia milaza amin'ny Global Voices fa ilay komity dia mikarakara fampisehoana sy famakiana tononkalo ho fanohanana ny Zon'olombelona ny Zoma 02 Martsa, ary koa ny hoe efa nahita fahombiazana ilay tarika :
la presión del pueblo (plantones pacíficos durante toda la semana, en el parque, a partir de las 10 de la noche) más la acción del COFADEH, Radio Globo (periodista Félix Molina) y la Secretaría de Justicia y Derechos Humanos (que entró en juego gracias a enlaces amigos) revirtió lo que estaba sucediendo ordenando el relevo inmediato de seis de los policías más implicados en arbitrariedades.
Los jóvenes están más que felices, lo logramos!
Ny fanerena avy amin'ireo mponina ( fitorevahana am-pilaminana mandritry ny herinandro, tao amin'ny valan-javaboahary, nanomboka tamin'ny 10 ora alina) miampy ny hetsika ataon'ny COFADEH, Radio Globo (mpanao gazety, Félix Molina) sy ny Ministeran'ny Fitsarana ary ny Zon'olombelona (izay mandray anjara tamin'izany noho ny maha-mpirahalahy mian'àla azy ireo) dia nanamafy ny trangan-javatra tamin'ny alalan'ny fanomezana baiko ny mba hanoloana avy hatrany ireo polisy enina voampanga amin'ny fihetsika tsy misy antony toy izany.
Ireo tanora dia tena faly tokoa, Vitantsika ihany ilay izy!