Fetiben'ny Bilaogy: Meksika- Misy Vahaolana Amin'ity Herisetra Ity Ve?

Ity lahatsoratra ity dia ampahany manokana amin'ny tatitray manokana momba ny Adin'i Meksika amin'ny Zava-mahadomelina.

Tsy misy afaka mandà ny fisian'ny karazana fandinihana maro nipongatra vokatry ny fiantraika ara-tantaran'ny herisetra; ny olana fototra dia ny fomba hisorohana azy. Iray amin'ireo adihevitra tena mafàna ny momba ny ‘tsy hanaovana herisetra’, notarihan'ireo mpitarika fanta-daza toa an-dry Gandhi sy Martin Luther King. Ny fomba fijerin'izy ireny dia nandrisika ny olona tsy hampiasa herisetra ho fitaovam-panoherana na ho valin-kafatra noho ny herisetra.

Izany dia mitaky safidy sy asa an-taona maro eo amin'ny fiainana, koa ao anatin'ity ampahany fahadimy amin'ny : Fetiben'ny Bilaogy: Meksika – Vahoaka, Herisetra ary Bilaogy, isika dia hifantoka kokoa, miainga avy amin'ny fisaintsainana nataon'ireo bilaogera nandray anjara, tsy amin'ireo hevitra mivelatra be loatra toy ny tsy fampiasàna herisetra, fa amin'ireo asa tonga dia vàvany, toy ny fifanakalozan-kevitra anatiny (eto dia ny tranga ao Meksika) na ireo fanapahan-kevitry ny governemanta.

"For the peace of Ciudad Juárez by Flicker user laap mx (CC BY-NC 2.0)

"Ho an'ny fandriampahaleman'i Ciudad Juárez avy amin'ilay mpampiasa Flick laap mx (CC BY-NC 2.0)

Misy vahaolana amin'ity herisetra ity ve?

Raha apetraka amin'ny fomba hafa: Inona no tokony natao mba nanakànana ny herisetra? Juan Tadeo, ohatra, dia manamarika [es] momba ilay volavola naroso vao haingana avy amin'ny National Autonomous University of Mexico (UNAM), na ny Anjerimanontolom-panjakana Miahy Tena, antontan-taratasy iray [es] izay manaiky ny fahasarotan'ny toe-draharaha sy mamaritra ireo olana momba ny politikam-piarovana ny vahoaka amin'izao fotoana. Mamintina i Juan :

acepto que el documento en cuestión no representa una “cura milagrosa” ni la solución a todos los problemas del país en materia de inseguridad, sin embargo no me queda duda de que es a través de propuestas similares, provenientes de todos los sectores de la ciudadanía, que se podrá combatir a los problemas que aquejan a México. Nos queda el reto de analizar a detalle y de manera exhaustiva la propuesta en comento, difundirla, cuestionarla y enriquecerla, para después exigir a nuestros representantes (legisladores) que pongan manos a la obra y demuestren si su lealtad y compromiso son con México, o con intereses personales y de partido.

Ekeko fa ilay antontan-taratasy fototry ny resaka dia tsy “fitsaboana mahagaga” na vahaolana amin'ny olana rehetra eto amin'ny firenena satria resaka tsy fandriampahalemana ity, na izany aza tsy isalasalako fa amin'ny alalan'ny soso-kevitra tahaka izany, miainga avy any amin'ny sehatra samihafa avy any amin'ny vahoaka, no hahafahantsika miady amin'ny olana mamely an'i Meksika. Misy fanamby mitoetra araka izany dia ny fanaovana fanadihadiana ilay volavola amin'ny antsipirihany sy amin'ny fomba tena mahomby, manaparitaka azy, mamadibadika azy sy manabe voho azy io, ka aorian'izany dia ho azontsika takiana amin'ireo solontenantsika (mpanao lalàna) ny mba handraisany an-tànana hiasa amin'izany sy hampiseho ny maha-tàn-dalàna azy ireo ary ny fanompoan-dry zareo an'i Meksika, na ny tonbontsoan'ny tenany na ny tombontsoan'antoko.

Omar Rábogo Vital sy Lucía Bergara dia namoaka lahatsoratra iray ao amin'ny bilaogy Altoparlante, Artikla faha-19 amin'ny Animal Político [es] izay amakafakan-dry zareo ny kabarin'ny filoha Meksikana Felipe Calderón manakiana ny herisetra. Fintinin-dry zareo amin'ny fomba toy izao ny fomba fijeriny:

La violencia es una realidad en México. Las cifras oficiales y los testimonios de las víctimas no mienten. No se puede permitir que bajo el discurso de seguridad nacional se sigan perpetrando violaciones a los derechos fundamentales. No hay seguridad nacional sin respeto a los derechos humanos. La estrategia del Gobierno Federal para legitimar su guerra contra el crimen organizado y el discurso que ha utilizado el presidente Felipe Calderón en varias ocasiones se contradice. Es obligación de los gobiernos informar a la ciudadanía de las acciones y estrategias que se implementan. Un discurso que intenta encubrir violaciones a los derechos humanos y reflejar una realidad inexistente no ayuda a la construcción democrática de un país.

Zava-misy iainana ao Meksika ny herisetra. Tsy mandainga ny antontanisa ofisialy sy ny fijoroana vavolombelona avy amin'ireo nihàrany. Tsy misy afaka hamela hoe, noho ny kabary momba ny fiandrianam-pirenena dia, avela ry zareo hanohy hanitsakitsaka ny zo fototra. Tsy misy mihitsy fiandrianam-pirenena tsy miaraka amin'ny fanajana ny zon'Olombelona. Ny tetiky ny governemanta federaly dia ny hametraka ho ara-drariny ny ady ataony amin'ny heloka bevava ary ny kabary nataon'ny filoha Felipe Calderón taminà fotoana samihafa dia mifanipaka be ihany. Adidin'ny governemanta ny mampahafantatra ny vahoaka ny asa sy ny tetika ampihariny. Ny kabary miezaka manafina ny fanitsakitsahana ny zon'Olombelona sy miteny zavatra hafa noho izay tena iainana dia tsy manampy  amin'ny fanorenana firenena demaokratika.

Epriani ao amin'ny #SinLugar dia miresaka fohifohy lohateny mitovy amin'izay, momba ny politikam-piarovana avy amin'ny governemanta, ao amin'ny lahatsorany hoe “Ilay fifanarahana tsy eken'ny rehetra” [es].

Han pasado casi seis meses desde la firma del Acuerdo para la Cobertura Informativa de la violencia promovido en el marco de Iniciativa México. Hasta ahora, el acuerdo no es más que un evento mediático, una mera ocurrencia política sin consecuencias. El observatorio de medios creado en el marco del acuerdo no ha emitido ningún resultado (tendría que haberlo hecho al tercer mes). El sitio web no reporta ninguna actividad distinta a la difusión del acuerdo. Los medios continúan actuando exactamente igual que antes del acuerdo.

Efa volana enina izay no lasa hatramin'ny nanaovan-tsonia ny Fifanarahana ho an'ny Fandrakofam-Baovao momba ny Herisetra natao hifanindran-dàlana amin'ny sehatrasa Fandraisan'andraikitra ao Meksika. Hatramin'izao, nijanona tamin'ny naha-tabataba an-gazety azy fotsiny ilay fifanekena, hevitra ara-politika tsotra izao tsy nisy vokany.  Ny fanarahamaso ny media natsangana tanatin'ilay sehatrasan'io fifanekena io dia tsy nitondra vokatra na iray aza (zavatra efa tokony ho novitaina tany amiin'ny volana fahatelo). Ilay vohikala dia tsy mitatitra asa hafa ankoatry ny fivezivezen'ilay fifanarahana. Ary dia tena tsy misy hafa amin'izay efa nataony talohan'ilay fifanarahana ihany koa no asa ataon'ny media.

Sofia López Olalde, avy amin'ny bilaogy En busca de ciudades sustentables, dia manamarika [es] amin'ireo antontanisa vao haingana izay milaza zavatra mifanohitra amin'ny kabary ofisialy belazao, amin'ny fanipihana fa i Meksika dia sady faran'izay mahantra no mahery setra.

Sería mejor que el gobierno volteara a ver, leer y escuchar de verdad a la ciudadanía que ya no sólo se queja, a la ciudadanía que ahora propone cambios de fondo, reformas políticas, estructurales, estrategias para salvaguardar la integridad de la gente, a la ciudadanía que hoy mueve conciencias a través de palabras cargadas de verdad. O ya por lo menos que el Gobierno Federal deje de enriquecer a las televisoras pagando cantidades estratosféricas de dinero por la aparición de anuncios que publicitan el buen trabajo del gobierno; que aseguran que en México se puede hoy “vivir mejor”, que “a Michoacán le esta yendo muy bien” y que “el Gobierno Federal trabaja por tu seguridad”. Basta ya de seguir defendiendo lo indefendible.

Tsaratsara kokoa ho an'ny governemanta ny miverina mijery, mamaky ary tena mihaino ny vahoaka izay tsy hoe mitaraina fotsiny fa tena mandroso fanovàna lalina mihitsy, ara-politika sy ara-drafitra, ara-tetikady mba hiarovana ny firaisankinan'ny olona, ny vahoaka izay   manainga ny saina ankehitriny amin'ny alalan'ny teny feno fahamarinana. Na farafaharatsiny atsahatry ny Governemanta Federaly ny fanatavezana ireo tambajotram-pahitalavitra amin'ny fanomezana volabe tsy hita noanoa azy ireny hanaovana dokambarotra ny asa tsara ambàrany fa hoe vitan'ny governemanta, manamafy ny hoe azon'ny olona atao ny  “miaina tsara” ao Meksika amin'izao fotoana, sy ny hoe “mandeha tsara ny zavatra rehetra ao Michoacán” ary hoe “miasa ho amin'ny fitonianao ny Governemanta Federaly”. Ampy izay ny fiarovana ny tsy azo arovana!

Ao amin'ny bilaoginy Uno en la Red, i Alejandro Galicia dia manoratra [es]  momba ity  “vahoaka mizaka herisetra” ity, amin'ny famakafakana ny demaokrasia Meksikana sy ny fiarahamonina ary ny fampiasàna na tsy fampiasàna herisetra ataon'ny fanjakana :

La sociedad mexicana per se no es violenta, ha sido violentada tanto por carencias como por el tipo de respuesta del Estado a la violencia, esta depende de factores estructurales o de satisfactores presentes o ausentes. Primero, México arrastra problemas de pobreza estructural que inhiben el crecimiento económico, pero muy especialmente, por la distribución de la riqueza, […] lo que ha llevado a la concentración de la riqueza en pocas manos […] En segundo lugar, ha creado un sistema político parasitario que congela toda iniciativa de cambio estructural dentro del propio sistema de poder político, son los mismos gobernantes los que están muy conformes con el actual sistema de corrupción, […] por ello, la urgencia de una verdadera Reforma Política a la que todos los partidos se han adherido pero sin decir qué tipo de reforma y para cuando, esta apatía y largas es clara cuando estamos a un año de un nuevo proceso electoral en 2012, de aquí la falta de un real interés por llevar a cabo dicha reforma.

Tsy mahery setra hatrany an-kibon-dreny akory ny fiarahamonina Meksikana, fa nosetrasetraina izy noho ny tsy fahampiana ary hatramin'ny valin-kafatra asetrin'ny fanjakana ny herisetra, io dia miankina amin'ny resaka ara-drafitra na koa ireo hetaheta nahazoana fahafaham-po na tsia. Voalohany indrindra, mibaby olana noho ny fahantrana ara-drafitra mandemy ny fandrosoany ara-toe-karena i Meksika, fa indrindra indrindra ny ateraky ny fitsinjaràna ny harena[…] nahatonga ny fivangongoan'ny harena ho eo am-pela-tanan'olom-bitsy[…] Faharoa, nahatonga fiforonanà rafitra ara-politika katsentsitra izy io, izay manangoly ny eritreritra fanovàn-drafitra rehetra eny anivon'ny rafi-pitantanam-panjakana, dia ireny mpitarika ireny ihany izay nahazo tombontsoa tamin'ny rafitra feno kolikoly amin'izao fotoana, […] noho izay no ilàna maika ny fanavaozana ara-politika izay nataon'ny antoko politika maro sonia, nefa tsy nisy filazàna hoe karazana fanavaozana toy inona ary rahoviana, mivandravandra ity fatoritoriana ity raha efa herintaona sisa tsy hahatongavantsika amin'ny dingam-pifidianana vaovao indray amin'ny 2012, noho io antony io no tsy misy ilàna ny tena fanaovana fanovàna toy izany.

Enrique dia mizara lahatsoratra fohy roa miaraka aminà ohatra mikasika fandraisan'andraikitry ny olon-tsotra, ny voalohany avy amin'i Mopera Alejandro Solalinde [es] ary ny faharoa [es] mitanisa vohikalan'ny Hetsika ho an'ny Fandriampahalemana [es]. Anaty lahatsoratra iray hafa [es] dia manazava koa izy ny lanjan'ny fanehoan-kevitry ny olon-tsotra izay nitondra nankany amin'ny Diabe ho an'ny Fandriampahalemana sy ny Diabem-pirenena notarihan'ilay poety Javier Sicilia:

Hay muchas opiniones encontradas de lo que ha sido la discusión sobre el movimiento que encabeza Sicilia. Si bien ya han habido otros que le han precedido, cierto es que en esta ocasión el gran valor de Sicilia ha sido darle voz y cara a los caídos y a los dolidos. […] Leía por ahí que alguien preguntaba irónicamente: ¿Dónde estuvo Sicilia durante cuatro años y medio en que la inseguridad no tocó su soberanía personal? Contestaba yo: En el mismo lugar donde hemos estado todos los demás que hemos tenido suerte de no ser afectados… […] es evidente que la lejanía y desvinculación que tenemos los unos de los otros evita que este título (‘Todos somos Juárez’) sea del todo cierto. Es ahí, en ese momento, cuando la movilización de Sicilia cobra la importancia que ha tenido. Nos ha vinculado, de forma muy dolorosa, al dolor de los otros; porque no estamos excentos como probablemente no pensó tampoco el poeta antes de la muerte dolorosa de su hijo.

Misy fanehoan-kevitra maro momba ilay adihevitra mikasika ny hetsika tarihan'i Sicilia. Na dia efa nisy aza ireo nialoha làlana azy, dia marina fa tamin'ity indray mitoraka ity dia ny lanjan'ny hery manokana anaty avy amin'i Sicilia no nanome feo sy endrika an'ireo lavo sy naratra. […] Voavakiko tany ho any fa nisy nanontany tamin'ny fomba manadrohadro hoe: Ary mba taiza i Sicilia nandritra ireo efatra taona sy tapany tsy nahavoatohintohina ny maha-izy azy manokana? Hoy aho namaly: tany  amin'ny toerana sahala amin'ny nisy antsika rehetra nanam-bintana tsy voakitikitika…[…] Mazava be izao fa ny elanelana sy ny fifampihafahafàna no manakàna antsika tsy hahatsapa ny fahamarinan'ity lohateny ity (“Juarez daholo isika rehetra”). Avy eo izany, amin'izao fotoana izao, vao miseho ny lanjan'ny fanentanana nataon'i Sicilia. Izany dia mampifandrohy antsika, amim-pangirifiriana mafy tokoa, amin'ny hirifirin'ny hafa; satria tsy afa-miala amin'izany isika tahaka izay mety ho noeritreretin'ilay poety talohan'ny ngidy nateraky ny fahafatesan'ny zananilahy.

Ity santionany avy amin'ny Fetiben'ny Bilaogy ity dia ho fintiniko amin'ny lahatsoratra iray avy amin'i Enrique Figueroa, amin'ity indray mandeha ity dia mikasika ny fanantenana [es]  ary ny fidonanàm-poana na ny hetsika ataontsika hiatrehantsika ny zavatra rehetra. Lohahevitra goavana ho famaranana.

La esperanza debe de servirnos como motor para lo que queremos lograr, no como simple anhelo que evadimos cuando nos toca actuar y tomar al toro por los cuernos. […] Eso sucede por ejemplo cuando abordamos el siempre difícil tema de la violencia en México. No todo se acabará con un cambio de presidente, que si bien está equivocado en su estrategia (la mejor muestra es el número de muertes acumuladas), […] también hay muchos males que llevamos arrastrando desde hace muchos años. […] Podemos esperar, esperar a que nuestras acciones tengan efecto, o simplemente esperar, esperar y esperar sin que nada cambie…

Ny fanantenana no tokony ho milina manetsika  mankamin'izay tiantsika hahatongavana, tsy toy izay faniriana tsotsotra mivaivay ka andosirantsika rehefa injay anjarantsika ny mihetsika sy hitazona ny omby amin'ny tandrony […] Izany ohatra dia mitranga rehefa mikitika ny lohahevitra efa sarotra hatrizay momba ny herisetra ato Meksika isika .  Tsy ny zavatra rehetra no mifarana rehefa manolo filoha, izay na diso tamin'ny tetika nataony aza (ny ohatra tsara indrindra  dia ny fitambaran'ny isan'ny maty), […] dia  misy ihany koa ireo aretina entintsika, notaritarihana nandritra ny taona maro […] Afaka manantena isika, manantena fa mba hisy fiantraikany izay ataontska, na manantena fotsiny izao, manantena sy miandry ary dia tsy hisy na inona na inoina hiova…

By Flickr user Tu Ciudad Mi Ciudad (CC BY-NC-SA 2.0)

Avy amin'ilay mpampiasa Flickr,Tu Ciudad Mi Ciudad (CC BY-NC-SA 2.0)

Izahay dia velom-pisaorana mitafotafo an'ireo rehetra izay nientanentana tokoa nandray anjara tamin'ity fetibe ity, nandany fotoana namela ny zavatra hafa (ho an-javatra izay teraka tany lavitra tany [es] avy any Meksika, tsy dia ratsy ny vokatra); ary koa ho an'ireo nanohana anay tamin'ny fampahafantarana, ka singaniko manokana amin'ireny ry Pepe Flores avy amin'ny Vivir México tamin'ny  tafatafa [es] tam-bilaogy nahafahanay nahatratra olona maro, sy ry Ernesto Priego avy amin'ny #SinLugar tamin'ny fanelezana[es] (sy fandraisana anjara) tao amin'ny vohikala, ary ireo olona avy amin'ny Mujeres Construyendo, izay nanampy tamin'ny fanapariahana [es] ny hetsika. Toy izany koa ho an'ireo mpampiasa Twitter izay namerina nandefa ireo antsonay ary ireo lahatsoratra fandraisana anjara arakaraky ny nivoahan'izy ireny, ambonin'ny zavatra rehetra @rabanovengador sy @ernestopriego izay hatramin'izao dia mitazona foana ny tenifototra #vocesmx. Misaotra ry zalahy a!

Etsy andanin'izany ny fankasitrahanay tanteraka ho an'i Adriana GutiérrezCati Restrepo, Indira Cornelio sy Soraya Sacaan, tariky ny Global Voices amin'ny teny Espaniola, izay nanao ny ho afany ka nampandeha tsara ny zavatra rehetra tamin'ny Fetibe tamin'ity taona ity. Saingy isaorako mialoha sahady ireo rehetra izay nanam-potoana namakiana ity lahatsoratra ity sy ny lahatsoratra tsirairay any ambadik'ireo rohy ery ambany, izay ahafahanareo mahita andianà bilaogy samihafa nefa samy manome fomba fijery tsy mitanila sy miavaka mikasika ilay lohahevitra. Amporisihako mafy mihitsy ny hitetezanareo azy rehetra ireo, tena ohatra velona amin'ny tontolon'ny bilaogy Meksikana. Dia amin'ny fetibe manaraka indray e!

Ity lahatsoratra ity dia ampahany manokana amin'ny tatitray manokana momba ny Adin'i Meksika amin'ny Zava-mahadomelina.

Fanamarihan'ny mpamoaka lahatsoratra: Noho ny halavàny sy mba hahafahana mamaky azy, nanapa-kevitra izahay ny hamoaka ny fintina avy amin'ny Fetiben'ny Bilaogy ho anaty ampahan-dahatsoratra maromaro. Ato ny voalohany, faharoa, fahatelo, ary fahaefatra, ary ity no ampahany fahadimy sady farany.

Atombohy ny resaka

Mpanoratra, azafady Hiditra »

Torolalana

  • Miandry fanekena ny hevitra rehetra. Aza alefa in-droa ny hevitra.
  • iangaviana ianao haneho fifanajàna amin'ny hevitra rehetra. Tsy ekena ny hevitra feno fankahalàna, vetaveta, mamely olona manokana.