Violeta, tovovavy mpianatra 18 taona no hita faty [es] tao amin'ny làlan-tany ao amin'ny Faritra Chiapas, nahitana dian-dratra ny vatany. Nandritra izany ihany, tao amin'ny Faritra Guanajuato, fatim-behivavy iray antsoina hoe Olga no hita [es] nalevina ny tapan'ny vatany ary rakotra sokay. Toa nokendaina izy.

Roa amin'ireo lasibatra manoloana ny fihanaky ny herisetra arahina vono olona mihatra amin'ny vehivavy ao amin'ny faritra maro ao Meksika ireto vehivavy roa hita faty ireto tamin'ity volana Aprily 2013 ity.

Araka ny filazan'i Martha Figueroa [es], avy ao amin'ny Fikambanam-behivavy San Cristóbal de las Casas, nahitana fiakarany ny tahan'ny famonoana vehivavy tamin'ity taona ity; hatramin'izao taona 2013 izao, vehivavy 26 no niharan'ny herisetra famonoan'olona tao Chiapas, ary 20 amin'izany dia sokajiana ho famonoana vehivavy avokoa. Tamin'ny 2012,  nandrakitra [es] famonoana vehivavy 85 tao Chiapas ity fikambanana ity. Tamin'ity volana ity, nitatitra i Carlos Zamarripa, mpampanoa lalàna ao Guanajuatos fa famonoana vehivavy 24 no niseho “tamin'ny herinandro lasa teo” tao amin'izany faritra izany. Ao amin'ny faritra avaratra ao Chihuahua –- faritra malaza amin'ny tranga famonoana vehivavy mampivarahontsana ao Ciudad Juarez — vehivavy 73 no nisy namono tao anatin'ny herintaona, nanomboka ny volana Martsa 2012 hatramin'ny Martsa 2013.

Nidina an-dalambe mba hitaky ny rariny ny renin'ireo lasibatra, sy ireo mpikatroka ny zon'ny vehivavy satria fantatra fa tsy mba voasazy mihitsy ny famonoana vehivavy, indraindray mety hihatra hatramin'ny ain'izy ireo mihitsy ny fanaovana izany (fidinana an-dalambe). Tao Ciudad Juárez, mpiaro ny zon'olombelona enina teo no noterena hiala ao an-toerana tamin'ity volana ity ho fiarovana ny ain'izy ireo.

Ny antony? Mitaky ny antony namonoana ireo zanany vavy izy ireo.

Anaiz Zamora Márquez, avy ao amin'ny fikambanam-baovao Meksikana CIMAC, nitantara tamin'ireo mpamaky azy [es] mikasika ny diabe vao haingana manohitra ny tsy fisaziana ny famonoana vehivavy ao Ciudad Juarez, izay tsy azo adinoina mora foana:

“Tsy misy famonoana vehivavy intsony” Sary tao amin'ny Flickr lunita lu, Creative Commons license (CC BY-NC 2.0)

Hace un mes en DF el dolor de las madres y familiares de jóvenes desaparecidas en Ciudad Juárez se extendió por esta capital, y en una protesta de más de cuatro horas el silencio de 20 años de impunidad y autoridades incompetentes se transformó en reclamo de justicia.

Iray volana lasa izay, tao an-tanànan'i Mexico, nanohina ny renivohitra ny fahorian'ireo renim-pianakaviana sy ny fianakiavan'ireo tovovavy tsy hita popoka tao Ciudad Juarez, ary nandritra ny fihetsiketsehana maherin'ny adin'ny efatra, nivadika ho fitakiana ny rariny ny fahanginana nandritra ny 20 taona manoloana ny tsy fisaziana sy ny tsy fahaizan'ireo manam-pahefana.

Nofaritan'i Anaiz toy izao ny valin-tenin'ny manampahefana tamin'ny diabe:

La tarde caía y al grito de “¡Vivas se las llevaron, vivas las queremos!” las madres y sus acompañantes se encaminaron sobre Paseo de la Reforma rumbo a la representación del gobierno de Chihuahua.

Al llegar, al igual que hacen las autoridades chihuahuenses, las oficinas –custodiadas por policías de la Secretaría de Seguridad Pública del DF– mantuvieron cerradas sus puertas y ventanas.

Ante el silencio, las madres leyeron un pronunciamiento con una sola exigencia: justicia.

Tonga ny hariva ary nihiaka ireo vehivavy hoe: “Velon'aina izy ireo no nalain'izy ireo, ary tianay hiverina velon'aina ihany koa!” Nitodi-doha nankany Paseo de la Reforma [làlana malaza ao an-tanànan'i Meksika] ho any amin'ny solontenan'ny governemantan'i Chihiahua ireo renim-pianakaviana sy ireo mpiara-dia aminy.

Rehefa tonga tao, tahaka ny nataon'ireo manampahefana tao Chihuahua ihany, nikatona ireo varavarana sy varavarankelin'ny birao — izay nambenan'ireo polisin'ny Minisiteran'ny Fiarovam-bahoaka ao Meksika.

Na dia teo aza ny fahanginana, namaky fanambarana ahitana fitakiana tokana ireo renim-pianakaviana: dia ny rariny

Ana Leticia Hernández Julián, avy ao amin'ny habaka Sin Embargo, nanavaka [es] ny kolikoly ho fahavalo ratsy indrindra amin'ny fahamarinana raha resaka tranga herisetra mihatra amin'ny vehivavy ao Mekisika no olana vahàna:

La impunidad, además, es el principal motor que promueve estos asesinatos, pues en la mayoría de los casos no se lleva a los culpables ante la justicia, reconocen organizaciones defensoras de los derechos de la mujer y el propio Estado mexicano.

Ny tsy fisaziana no hery manosika mampiroborobo izao famonoan'olona izao, satria amin'ireo ankamaroan'ny tranga, tsy mba miakatra fitsarana ireo mpamono olona, ary fantatr'ireo fikambanam-behivavy tsy miankina sy ny Firenena Meksika izany.

Farany, Ivonne de la Cruz Dominguez avy ao amin'ny bilaogy Matices de Mujer, nampitaha [es] ny fahanginan'ny governemanta manoloana ny tranga famonoana vehivavy sy ny tabataba mafin'ny fangidiam-panahin'ireo olo-tsotra:

En 100 días de gobierno no se ha utilizado esa palabra en ninguno de sus discursos. Incluso, si se teclea en el buscador de la página web de la Presidencia de la República la palabra “feminicidios” te arroja “0 resultados” (lo que no ocurre con homicidios, o secuestros, por ejemplo.)

Mientras, las mujeres que luchan por exigir justicia tras el asesinato de sus hijas en Chihuahua, Guerrero, Edomex, Tlaxcala, Michoacán, Oaxaca, Chiapas, Sinaloa o Sonora, se han levantado nuevamente. Frases como “Ni una más”, “Vivas se las llevaron, vivas las queremos”, “No más violencia contra las mujeres”, se apoderan de las calles de diversas ciudades del país, en forma de gritos o palabras escritas.

Nandritra ny zato andro voalohany nitondrany, tsy nampiasa voambolana [famonoana vehivavy] amin'ny kabariny mihitsy ny governemanta. Na dia mikaroka ny voambolana “famonoana vehivavy” ao amin'ny habaky ny governemanta aza ianao, dia “0 ny valin-teny azonao” (izany hoe tsy misy ny famonoana olona na ny fakàna an-keriny, ohatra.)

Mandritra izany, nahitana fiakarany indray ireo vehivavy mitolona hitaky ny rariny noho ny famonoana ireo zanany vavy ao Chihuahua, Guerrero, Faritry Meksika, Tlaxcala, Michoacán, Oaxaca, Chiapas, Sinaloa, sy Sonora. Ny fehezanteny tahaka ny hoe “Tsy Misy Olona Intsony”, Velon'aina izy ireo no nalain'izy ireo, ary tianay hiverina velon'aina ihany koa!”, “Atsaharo ny herisetra atao amin'ny vehivavy”, no hita manerana ny arabe ao amin'ireo tanàna maro, izay miendrika hiaka sy teny soratana.