[Ny rohy rehetra ato dia mitondra mankany aminà pejy amin'ny teny portiogey.]

Mihalafo ny fiainana ho an'ny isam-batan'olona. Ambony be ny vidin'ireo entana ilaina andavan'andro, ary mitohy niakatra foana ny vidin-tsolika. Ao Mozambika, niteraka fifandroritan-kevitra teo amin'ny samy olom-pirenena ny iray amin'ireo fepetra naroson'ny governemanta mba hanamaivanana ny fiantraikan'ny sondrom-bidim-piainana amin'ny Mozambikana. Ny Fanohanana ny Kitapom-bolan'Ny Filàna Fototra dia nikendrena ny mba

a) Assegurar o acesso do agregado familiar a alimentos básicos;
b) Contribuir para manutenção de uma alimentação saudável e equilibrada;
c) Proteger a capacidade de compra do indivíduo e agregado familiar contra eventuais aumentos de preços dos alimentos;
d) Contribuir para estabilidade económica do agregado familiar de baixa renda;
e) Contribuir para estabilidade social do país.

"Vomanga fotsiny no hanin'ny fianakaviana". Sary avy amin'i Miguel Mangueze, nanomezany alàlana hampiasaina

Ny soso-kevitry ny governemantan'ny Filoha Armando Guebuza dia nihatra nanomboka tamin'ny volana Jona, saingy na betsaka aza ny fanantenàna, dia nambara ny “fanafoanana” azy io ny 16 Jona. Manondro ny Praiminisitra, ilay bilaogera Carlos Serra dia nanoratra hoe “marin-toerana ny firenena ka araka izany dia tsy mila akory an'io (Kitapo) fanohanana io. Ny hany sisa nilaina nofantarina dia ny antony nampidiran'ny governemanta azy io ay amin'ny volana Martsa.”

Tato anatin'ny herinandro vitsy, marobe ireo tsy nanam-pinoana ary be koa ireo nanantena no niteny ampahibemaso ny fomba fijeriny momba ilay soso-kevitra, tao amin'ny tontolon'ny fitorahana bilaogy sy ireo tambajotra sosialy.

Kitapo iray misy ny filàna fototra sy ny fitoviana ve??

Tanatinà andian-dahatsary misy ny fanehoan-kevitry ny olona ao amin'ny Youtube, ny fepetra takiana dia nampametra-panontaniana, ka nahatonga ny sasany hino ny fisian'ny fanavakavahana amin'ilay fanohanana, ny Boky torolàlana rahateo dia namaritra azy ity ho natao ho an'ireo:

Camadas Sociais de Baixa Renda (que vivem nos municípios de Pemba, Lichinga, Nampula, Quelimane, Tete, Chimoio, Beira, Inhambane, Xai-Xai, Matola e Maputo e tem rendimento individual igual ou inferior a 2.500,00Mts (cerca de 83 USD) por mês ou o rendimento per-capita do agregado familiar inferior ou igual a 840,00Mts(cerca de 28 USD))

Voakiana mafy ny tsy fahampian'ny mangarahara sy ny vaovao momba ny fetra ara-tsosialin'ilay fandraisana andraikitra. Cremild Maculuve, mpanao gazety, tsy dia matoky loatra an'ireo “fepetra isafidianana ireo hahazo tombony amin'izany”, dia nanoratra tao amin'ny rindriny ao amin'ny Facebook mikasika ny hoe iza no heveriny tokony hahazo tombontsoa.

a cesta básica só poderá ser dada (…) aos que têm um emprego formal. Cenário mais sombrio, mas não descartável é que esta cinja-se aos funcionários públicos, o que, à partida – se olharmos para o número de funcionários públicos e multiplicarmos pelo número dos que beneficiam directamente dos seus rendimentos – excluirá perto de 90 por cento da população moçambicana.

Any anatinà fitànana an-tsoratra iray ao amin'ny Facebook, ilay mpanao gazety, Matias de Jesus Junior, koa dia nanontany tena mikasika ny vondron'olona kinendrin'ireo fepetra naroso mba hanamaivanana ny fidangan'ny vidim-piainana.

acredito que aqui estão a abrir um fosso imaginável, isto porque a mesma é socialmente injusta ou descriminatória. Afinal quem é o povo moçambicano, é somente o funcionário público ou também aquele desempregado, privado e o informal

Maro ireo mponina tao anatin'ilay lahatsary misy ny fanehoan-kevitry ny olona no niteny fa misy vondron'olona voafaritra tsy mba afaka nisitraka akory ny zo hahazo an'ilay Kitapo misy ny Filàna Fototra ity, toa an'i Moises, mpiasam-panjakana amin'ny sehatry ny Fanabeazana, izay manamafy fa tsy nahazo tombontsoa tamin'ilay Kitapo misy ireo Filàna Fototra ry zareo mpanabe, ary i Anacleto, mpianatra iray, izay na dia mihevitra ny maha “hevitra tsara ny Kitapo misy ny Filàna Fototra” dia nanao fanamarihana ny tsy tokony hanaovana ambany maso tsy hita an'ireo “mpivarotra tsy ara-dalàna” maro izay mety tsy ho tafiditra anaty lisitra.

Tao amin'ny tanàna Mozambikana Madamba (Faritanin'i Tete ) mihaza sy mivarotra izany ny olona ary mivaro-boalavo eny amoron-dàlana. Ny keaba iray ahitàna voalavo 6 na 7 eo dia misanda 10 meticais (20 centimes – Euro eo). Sary avy amin'i Vlad Sokhin, fizakà-manana Demotix (29/09/2010)

Tanaty fanamarihana iray tao amin'ny gasety Jornal @ Verdade, Vasco Muarauane, olom-pirenena Mozambikana iray, dia nampahatsiahy fa ny andalana fah-35 amin'ny Lalampanorenana, izay miresaka ny foto-kevitry ny fitovian-jo ho an'ny olom-pirenena rehetra. Nampian'i Muarauane fa ilay “Kitapo” dia tokony ho napetraka tamin'ny alàlan'ny “didy hitsivolana manana endrika lalàna”, hialàna amin'ny andalana faha-35, novinavinaina rahateo fa maherin'ny 70% amin'ny vahoaka Mozambikana mipetraka any ambanivohitra no mety tsy ho tratran'ilay Kitapo misy ny Filàna Fototra.

Ny fiakarana nisy tsy ela akory izay teo amin'ny karama, izay mahatonga ny betsaka tsy ho tafiditra isan'izay hahazo an'ity Kitapo ity, no isan'ny navoitra ihany koa. Tanatinà andian-dahatsary misy ny fanehoan-kevitry ny olona, Alzira Esperança, mpiasa amin'ny orinasa tsy miankina, dia miteny fa ilay “Kitapo dia fialàna bàla fotsiny ihany hampitoniana ny vahoaka” satria ny fampakàrana ny karama avy amin'ny 2.400 (fetra tokony hahazoana ilay Kitapo) ho tonga 2.600 meticais dia misakana ny maro tsy hahazo izany

Tanatin'ireny feom-bahoaka ireny koa no nametrahan'i  Isilda fanontaniana, izy izay resy lahatra fa bitika ny elanelana eo amin'ireo mahazo  2.500 sy 2.600 aryfahasahiranana mitovy so samy sedrain'izy rehetra ireo.

i Jonathan McCharty, bilaogera, no namintina ny marina momba ilay Kitapo toy ity:

Hoje podemos julgar, com certeza absoluta que, em toda a cronologia dos eventos, os anúncios feitos à volta da “Cesta Básica” tiveram sempre “a carroça à frente dos bois”!! Em nenhum momento houve um “critério de elegibilidade” definido!! Em nenhum momento houve um “plano de atribuição da cesta básica” traçado!! Em nenhum momento se sabia o que, de facto, se iria fazer!!

Ny zava-manodidina ny olana

Bread sellers on the train from Nampula to Mutuáli, Mozambique, 2009. Photo by Rosino on Flickr (CC BY-SA 2.0)

Tamin'ny 2008, taorian'ny niakaran'ny vidin'ny mofo sy ny solika niteraka korontana, nanapa-kevitra ny governemantan'i Guebuza hametra ny vidin-tsolika sy hitondra fanampiana amin'ny vidin'ny lafarinina noho ny tobin-tsolika raisin'ny Mozambikana rehetra ho toy ny fitaratra maneho ny tena vidim-piainana marina ary mba ho voatazona ny vidin'ny mofo. Tamin'ny Septambra 2010, niharatsy ny korontana noho ireo antony ireo ihany, izay nanjary fantatra amin'ny hoe  “sakoroky ny mofo” [en].

Ny fehinkevitr'ireo mpahay toekarena maro dia neken'ny governemanta ihany tamin'ny Aprily 2011, ary ny Minisitry ny Drafitra sy ny Fampandrosoana  Aiuba Cuereneia, izay nanamafy hoe “ny governemanta dia tsy manana fahafahana hitazona mandritra ny fotoana ela  ireo fepetra izay napetraka nanomboka tamin'ny 2008, mba hifehezana  ny vidim-piainana, izay ny olana ara-tsakafo sy ara-bola maneran-tany no mandrindra azy.” Ny Kitapo misy ny Filàna Fototra dia lasa tsoakevitry ny Governemanta, efa hita rahateo fa tsy mitera-bokatra ny fampakarana ny karaman'ny mpiasa satria vao mainka nanondrotra ny vidin-javatra sy nikiky ny fahefa-mividy.

Ny tafatafa iray tamin'ny solontenan'ny Tahirim-bola Iraismpirenena (FMI) ao Mozambika, Victor Lledó, dia mivaky toy izao:

A cesta básica tenta atender a linha do sistema de protecção social básica, mas ao nosso ver e de vários parceiros ainda carece de refinamento e quiçá repensar a sua estrutura básica, dado alguns factores que podem comprometer a sua implementação e seus objectivos

Profesora Manuel de Araújo, tsy isan'ny matiky an'ilay famatsiana ara-bola mba hanamaivanana ny fidangan'ny vidim-piainana, dia miantso ny tokony hisian'ny fandinihana lalina izay ho fiantraikan'ny fankatoavana azy ireny.

Não quero aqui dizer que todo e qualquer subsidio e mau e que portanto não deve ser equacionado! Quero apenas chamar a atenção sobre as implicações e quiçá as distorções que os subsidios podem trazer a economia se não forem adequadamente equacionados!