Martinique: mankalaza an'i Aimé Césaire

Il y a un an disparaissait le Nègre fondamental, laissant le pays et son peuple orphelins et livrés à leurs propres choix.

Herintaona lasa izay no nandaozan'ilay “fototra mainty hoditra”, namela ny firenena sy ny vahoakany ho kamboty tsy satry.

Izay no teny fampidirana nataon'ilay mpitoraka bilaogy martinike Imaniyé ho fanomezam-boninahitra farany an'i Aimé Césaire. Ilain'ny Martinike miaraka amin'ny fanomezam-boninahitra ny fankalazana ny fahatsiarovana ny taona voalohany nahafatesan'i Aimé Césaire, izay nandao ny tany ny 17 aprily 2008.

Ny soratra rehetra tao amin'ny tonotlon'ny bilaogy martinike tamin'ny herinandro lasa dia naneho fa tsy maty ao am-pon'ny olona izy ary mbola mahatsiaro foana ity olo-malaza ity. Amin'ny alalan'ny endrika an-tsary goavana sy fehezanteny fohifohy avy amin'ny asa soratr'ity mpanoratra no nahatsiarovan'i Bondamanjak azy ny 16 aprily lasa teo; kanefa tsy ny soratra ankalazaina am-pahibemaso no mandrakotra ny herin'ny lohanteniny: “AC pléré an nou lité”, izany hoe raha adika, “Aoka izay ny ranomaso, andeha hiady”. Raha ny marina i Aimé Césaire amin'ny alalan'ny asa sorany dia anankiray amin'ireo nahatonga ny fihetseham(bahoaka tany an-toerana ny volana febroary sy martsa 2009, satria mantsy izy dia niaro ara-drariny ny “mainty hoditra” sy ny “governemanta mahaleo tena”.

Ny fahasamihafan'ny foto-kevitra nijoroan'i Aimé Césaire dia hita taratra mazava tsara ao amin'ny endrika sy ny fanamarihana amin'izao fankalazana ny fitsingerenan'ny taona nahafatesany izao – indrindra ao amin'ny bilaogy Montray Kréyol: hatramin'ny 16 aprily dia efa namoaka soratra manodidina ny 15 mikasika ity mpanoratra ity ny Montray Kréyol, ny fahombiazany na ny fomba marina tokony hanomezam-boninahitra azy amin'izao fotoana izao. Ary koa, anankiray amin'ny soratra ao amin'ny Montray Kréyol (navoaka indray andro mialohan'ny tsingerin-taona ofisialy) no milaza mikasika ny fanapahan-kevirty ny paositra frantsay hamoaka hajia manokana an'i Aimé Césaire ha fahatsiarovana azy. Niteraka resa-be teo amin'ny mpitoraka bilaogy maro ity fanapahan-kevitra ity [Fr]:

Le nègre vous emmerde, et maintenant va falloir le lécher…

Il n’a pas l’air de plaisanter, M. Césaire, sur ce timbre-poste qui doit sortir le 17 avril en métropole, mais également les 17 et 18 à Fort-de-France, en Martinique. Et pourtant, c’est l’image de lui choisie par La Poste, qui a tout à y gagner, pour rendre hommage à celui qui élabora entre autres le concept de la négritude.

Nanirikiry anareo ny mainty hoditra kanefa ankehitriny hisolelahana indray…

Tsy mitsiky mihitsy ny endriky Aimé Césaire ao amin'ilay hajia havoaka ny 17 aprily any amin'ny metropole, ny 17 sy 18 any Fort-de- France any Martinique. Kanefa izany sary izany no nofidian'ny paositra, izay hahazo tombony tokoa, mba hanomezam-boninahitra an'ilay olona nanandratra ny maha mainty hoditra azy.

Imaniyé, mpitoraka bilaogy martinike no nanoratra hafatra ho an'i Aimé Césaire, ilay nofidiany ho “Bélya Aimé Césaire”, halaina tahaka amin'ny dihy sy mozika nenti-drazana fanao rehefa mandevina, fomba Afro-Caribbean, izay hita taratra koa ao amin'ilay hajia.

Ao amin'ny bilaogy “Negritude”, niforona taorian'ny nitsanganan'ny foto-kevitra najoron'i Aimé Césaire dia afaka nijery ny famoahana nataon'i Alain Nicolas fanindroany indray ny mpamaky, izay mampilahatra ny zava-nisy niainana vao haingana amin'ny foto-kevitry Aimé Césaire[Fr]:

Un an après, au moment où se sont fait massivement entendre les voix des Guadeloupéens, Martiniquais, Guyanais, Réunionnais, aspirant à plus de décence et plus de dignité, le verbe du « Nègre vertical » résonne, étrangement prophétique.

Herintaona aty aoriana, amin'ny fotoana natao handrenesana ny feon'ny mponina tany Guadeloupe, Martinique, Guyane, La Réunion, mitaky ny rivotry ny fanavaozana sy ny haja mendrika azy, dia tsara faneno ilay matoanteny “Nègre vertical”, maneno toa milaza fanambarana hafahafa.

Maneho zavatra maro samihafa ny tontolo mainty hoditra hanatontosana ny fankalazana ity mpanoratra sy mpanao politika ity: – kilalao any Paris – fankalazana amin'ny fomba ofisialy any Martinique – fanomezana ny anarany ho an'ny anjerimanontolo any Haiti.

Fabienne Flessel

Atombohy ny resaka

Mpanoratra, azafady Hiditra »

Torolalana

  • Miandry fanekena ny hevitra rehetra. Aza alefa in-droa ny hevitra.
  • iangaviana ianao haneho fifanajàna amin'ny hevitra rehetra. Tsy ekena ny hevitra feno fankahalàna, vetaveta, mamely olona manokana.